صادرات واردات

صادرات به معنای ارتباط با بازارهای خارجی و تقاضای خارجیان برای کالاهای داخلی است واردات نیز تقاضای ما برای کالاهای خارجی می‌باشد. در دنیای امروز که جهانی شدن اقتصاد یکی از مؤلفه‌های آن است تمامی کشورها نیاز به صادارت واردات دارند زیرا هیچ کشوری نمی‌تواند تمام نیازهای داخلی خود را تأمین نماید.

در برنامه سوم و چهارم توسعه، صادرات به عنوان یک عنصر مؤثر و کلیدی در توسعه اقتصادی کشور محسوب و بر آمادگی زیرساخت‌های فرهنگی و اجتماعی جهت به کارگیری استراتژی‌های صادراتی تأکید شده است.

مسلماً کشورهایی که صادرات آن‌ها بیشتر از واردات است، یعنی با مازاد تجاری (مثبت بودن نرخ آن نسبت به واردات) روبه رو هستند، واحد پولی آن‌ها تقاضای بیشتری  دارد و کشورهای وارد کننده مجبور به تهیه ارز کشورهای صادرکننده می‌باشند و برعکس کشور وارد کننده با کاهش ارزش پولی خود مواجه است و در نتیجه قیمت کالاهای وارداتی برای مصرف کننده داخلی گران تر تمام می‌شود.

تولید، محور اصلی پیشرفت و توسعه می‌باشد و افزایش تولید، باعث افزایش اشتغال و درآمد ملی و افزایش صادرات واردات می‌باشد؛ از این رو با توجه به اهمیت زیاد آن، دولت باید بستری مناسب برای هرچه بهتر اجرا نمودن این مهم فراهم نماید.

از عواملی که می‌تواند باعث افزایش صادرات شود، می‌توان به معافیت‌های مالیاتی، اعطای تسهیلات، رفع مشکلات مربوط به گمرک و سیاست‌های حمایتی دولت از صادرکنندگان و سرمایه گذاران اشاره کرد. همچنین با ارتقای بسته بندی محصولات و معرفی یک برند مخصوص در بازار و افزایش کیفیت کالاها نسبت به  کالای مشابه خارجی می‌توانیم جهش صادراتی داشته باشیم. از طرفی وجود قوانین محدود کننده برای واردات پیامدهای منفی برای اقتصاد در پی دارد که می‌توان به شکل گیری اقتصاد زیرزمینی و قاچاق کالا که تبعات آن ضربات سنگینی را به بدنه تولید داخلی وارد می‌نماید، اشاره کرد. باتوجه به وضعیت اقتصادی و سیاسی کشورهای همسایه و توانایی پایین تولید داخلی این کشورها باید بیشترین صادرات کشور به این نقاط باشد.

یکی از عوامل مؤثر بر صادرات واردات نرخ ارز می‌باشد. سیاست گذاری‌های نرخ ارز، برای توسعه هرچه بیشتر صادرات واردات و تأثیرگذاری آن ضرورتی انکارناپذیر است.

این امر در شرایط فعلی بخصوص بعد از اجرای طرح هدفمندسازی یارانه‌ها و افزایش تحریم‌های بین‌المللی از اهمیت بیشتری برخوردار است.

پر واضح است که یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های اقتصاد ایران وابستگی شدید به صادرات نفتی و درآمدهای ناشی از آن می‌باشد، باتوجه به کاهش قیمت نفت و تحریم‌ها و به وجود آمدن کسری تجاری در سال‌های اخیر با کاهش صدور مواد نفتی مواجه بوده‌ایم. از این رو باید تمام تلاش خود را برای افزایش صادارت غیرنفتی که کاهش وابستگی اقتصاد به صادرات نفت را به دنبال دارد، معمول نماییم.

از عمده‌ترین کالاهایی که ایران به کشورهای دیگر می‌تواند صادر کند، به سنگ آهن به هم فشرده نشده، متانول، قیرنفت، میعانات گازی و محصولات پتروشیمی می‌توان اشاره کرد که اکثر این مواد به صورت خام می‌باشند. جلوگیری از صدور مواد خام و تبدیل کردن این مواد به کالاهای مصرفی و صنعتی می‌تواند باعث افزایش ارزش افزوده کالاهای صادراتی شود. بیشترین واردات کشور نیز برنج، کنجاله، دانه ذرت دامی و دانه گندم می‌باشد.

با توجه به شرایط کنونی و موقعیت حساس کشور در این برهه زمانی می‌طلبد دولت به همراه اتاق‌های بازرگانی و کمک گمرک شرایط و بستر لازم را برای افزایش صادرات و جبران این کسری را به وجود آورد.

اهمیت و نقش صادرات در رشد اقتصادی

مطالعات انجام شده در کشورهای مختلف نشان می‌دهد تمام کشورهای در حال توسعه با مشکل عدم استفاده بهینه از ظرفیت‌های  خود مواجه هستند. حال چنانچه تقاضای خارجی (صادرات) در اقتصاد کشوری شکل بگیرد، طبیعی است که می‌توان ظرفیت‌های بدون استفاده را به کار گرفت. افزایش ظرفیت‌های تولیدی به منظور صادرات غیرنفتی بر پدیدة اشتغال، رکود و تورم تأثیر خواهد گذاشت. توسعه صادرات غیرنفتی همچنین می‌تواند از جنبه‌های سیاسی و اجتماعی برای دولت‌ها مفید باشد.

ایران کشوری است که دارای مزیت‌های فراوانی در تولید کالاها می‌باشد. در زمینه منابع طبیعی، نفت و گاز و معادن کانی و غیرکانی از کشورهای غنی محسوب می‌شود. در زمینه نیروی انسانی ـ طبق آمار موجود از جمعیت جوانی برخوردار است؛ که اگر با مدیریت صحیح همراه گردد، می‌تواند به عنوان یکی از مزیت‌های کشور در زمینه تولید و صادرات تلقی گردد. همچنین به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص ایران واقع شدن در مسیر شرق به غرب، و ارتباط با دریا از شمال و جنوب، یکی از بهترین موقعیت‌های استراتژیک را به خصوص برای صادرات پدید آورده است.

در بیشتر کشورهای درحال توسعه، صادرات فاقد تنوع است؛ به همین دلیل با کوچک‌ترین نوسانی در بهای جهانی این کالاها، یک باره تراز پرداخت‌ها دچار عدم موازنه می‌شود و حیات اقتصادی آن‌ها را تهدید می‌کند. بنابراین بی ثباتی درآمدهای ارزی ناشی از صادرات، یکی از عمده‌ترین معضلات در این گونه کشورهاست. این بی ثباتی نه تنها امکان برنامه‌ریزی بلندمدت را از برنامه ریزان اقتصادی سلب می‌کند؛ بلکه باعث شکست برنامه‌های تدوینی نیز خواهد شد. بنابراین توجه به امر صادرات غیرنفتی جهت افزایش درآمدهای ارزی، با توجه به نوسانات قیمت نفت در بازارهای جهانی، ضروری خواهد شد.